Doping Maddeleri Nelerdir?
11 Aralık 2013 Yazan adminDOPİNG MADDELERİ NELERDİR ?
YASAKLI, KISITLI İZİNLİ MADDELER VE YÖNTEMLER
Bu bölümde IOC Tıp Komisyonu tarafından bildirilen yasaklı, kısıtlı izinli maddeler ve yöntemler hakkında kısaca bilgi verilecektir. Yılda 2 kez toplanan IOC Tıp Komisyonu bu listeleri gözden geçirmekte ve gerekli değişiklikleri yapmaktadır. Bugün için geçerli olan liste aşağıda gösterilmektedir. Sporcuların daha geniş bilgi için antrenörlerine, takım doktorlarına veya Doping Kontrol Merkezi’ne başvurmaları gerekmektedir.
Yasaklı madde sınıfları nelerdir?
IOC tarafından bildirilen yasaklı maddeler 5 ana grup altında toplanmaktadır:
1-Uyarıcılar (Amfetamin, efedrin v.b.)
2-Narkotik Analjezikler (Morfin v.b.)
3-Anabolik Ajanlar (Testosteron v.b.)
4-Diüretikler (Furosemid v.b)
5-Peptid hormonlar ve benzerleri (Eritropoietin, büyüme hormonü, v.b.)
Yasaklı doping yöntemleri olarak neler kullanılır?
IOC tarafından bildirilen yasaklı yöntemler 2 ana grup altında toplanır:
1- Kan dopingi
2- İdrarın farmakolojik, kimyasal ve fiziksel olarak işlem görmesi.
Ayrıca çeşitli kısıtlamalara girmiş bulunan ilaç sınıfları nelerdir?
IOC tarafından bildirilen ve sporcular tarafından kullanımı kısıtlı olan maddeler 5 ana grup altında toplanır:
1- Alkol
2- Marihuana
3- Lokal anestezikler
4- Kortikosteroidler
5- beta-blokörler
Alınan idrar numunesi IOC tarafından bildirilen yasaklı bütün maddeler ve yöntemler açısından incelenecek midir?
Evet. Yarışmalarda alınan idrar numuneleri, IOC tarafından bildirilen bütün yasaklı maddeler, daha önceki sayfalarda belirtilen tüm sınıflar ve yöntemler açısından incelenir. Yarışma dışı alınan numunelerde bütün gruplar yerine, aşağıdaki grupların analizi yapılır:
– Anabolik ajanlar
– Bazı peptid hormonlar ve benzerleri
– Diüretikler ve böbrek fonksiyonunu arttırıcı maddeler (örneğin, probenesid)
Ancak gerekli durumlarda ise tüm gruplar analiz edilebilir.
KULLANIMI YASAK OLAN DOPİNG MADDELERİ
UYARICILAR
Uyarıcı ne demektir?
Aktiviteyi arttıran ve yorgunluk hissini azaltan maddelere uyarıcı denir.
Uyarıcılar neden yasaktır?
Bu tip maddeler, sporcunun performansının artmasına neden olan psikolojik ve fiziksel uyarı sağlar.
Uyarıcı kullanmanın zararlı yan etkileri neler olabilir?
Uyarıcıların, sinirlilik, kalp atışını hızlandırması, kan basıncını yükseltmesi, su kaybı ve dolaşım bozukluklarına neden olması gibi bazı yan etkileri bulunmaktadır.
Uyarıcı kullanmış birisi hakkında ne söylenebilir?
Uyarıcı kullanmanın fiziksel göstergeleri olarak göz bebeğinin büyümesi, terlemenin artması, sinirlilik, saldırganlık, elde titremeler, kilo kaybı, hızlı kalp atışı ve yüksek kan basıncı verilebilir.
Kafein, yasaklı bir madde midir?
Kafein, gösterdiği uyarıcı etki nedeniyle IOC tarafından yasaklı madde olarakk kabul edilmiştir. Bazı sporcular kafeinin kullanarak performanslarını arttırmayı amaçlarlar. Ancak kafeinin bu etkisi belli bir dozdan sonra olur. Bu dozlarda kafein, sporcunun metabolizmasını, vücut ısısını, kan basıncını ve kan şekeri düzeyini yükseltir. Yüksek dozlarda bulantı, ishal, uykusuzluk, titreme, baş ağrısı ve sinirlilik hali ortaya çıkar.
Sporcu, kafein içeren kahve diğer içecekler içebilir mi?
Kafein miktarının idrarda 12 mikrogram/ml. Üzerinde olması sonucunda test pozitif sayılmaktadır. Kahve, çay veya kola gibi kafein içeren içeceklerin normal sınırlar içerisinde kullanılmaları bu miktarı sağlamaz. Ancak kafein tabletlerinin kullanılması, kafein suppozituvarlarının uygulanması veya benzer enjeksiyonlar pozitif bir test sonucuna neden olacaktır.
Kokain yasaklı mıdır?
Kokain hem yasaklı bir doping maddesidir, hem de ülkemiz sınırları içinde kullanımı yasa dışıdır.
Bazı öksürük ve nezle ilaçları, yasaklı uyarıcı maddeler taşımaktadır. Bu durumda ne yapılabilir?
Çoğu öksürük ve nezle ilacı, yasaklı uyarıcı maddeler taşımaktadır. Ancak bu tip maddeler taşımayan ilaçlar da bulunmaktadır. Konu mutlaka spor hekimine danışılarak çözülmelidir.
NARKOTİK ANALJEZİKLER
Narkotik analjezik ilaçlar hangileridir ve etkileri nelerdir?
Bu grup ilaçlar, morfin ve morfinin kimyasal ve farmakolojik benzerleri olup, öncelikle ağrı kesici olarak kullanılmaktadır. Ağrıyı hissetmemek için kullanılan narkotiklerin pek çoğu solunum depresyonuna neden olup, fiziksel ve psikolojik bağımlılık gibi oldukça tehlikeli yan etkileri bulunmaktadır.
Sporcu, bir rahatsızlıktan dolayı ağrı kesiciye gereksinim duyarsa ne yapmalıdır?
Hafif ya da orta derecedeki ağrıların tedavisinde kullanılabilecek çeşitli doping sınıfına girmeyen ağrı kesiciler bulunmaktadır. Sporcu, bu konuyu spor hekimine danışarak çözebilir.
ANABOLİK AJANLAR
Anabolik ajanlar nelerdir?
Anabolik ajanlar, vücutta üretilen doğal bir steroid olan testosteron hormonuna benzer etkilere sahip sentetik maddelerdedir. Doğal testosteron “anabolik” (kas yapıcı) ve “androjenik” (erkeğe özgü hal ve davranış) etki sağlar.
Anabolik ajanlar kullanımı neden yasaklanmıştır?
Anabolik ajanlar, kanser hastalarının veya testosteron yetersizliği olan hastaların tedavisi gibi sadece tıbbi amaçlar için kullanılmaktadırlar. Atletik performansı arttırmak için anabolik ajanları kullanmak, ciddi sağlık riskleri taşımakta ve spor ahlakına ters düşmüktedir.
Anabolik ajanların bazı zararlı etkileri nelerdir?
Anabolik ajanlar, normal hormon fonksiyonunu etkiler. Anabolik steroidler karaciğer hastalığı riskini artırır, kan basıncını yükseltir, yüksek yoğunluklu lipidlerin düzeyini yükselterek kardiyovasküler olay riskinin artmasına neden olur. Bu etkilerinin yanı sıra psikolojik etkileri de bulunmaktadır.
Anabolik ajanların kadınlarda kullanımları sonucu oluşan etkiler:
– Erkeksi karakterlerin oluşması
– Artan agresiflik, ruh halinde dalgalanmalar, depresyon,
– Anormal menstrual sikluslar ve mensturasyonun fonsiyon görmesinin bakılanması,
– Yüz ve vücutta fazla tüylenme,
– Klitorisin genişlemesi,
– Sesin kalınlaşması
Anabolik ajanların erkeklerde kullanımları sonucu oluşan etkiler:
– Akne
– Artan agresiflik, ruh halinde dalgalanmalar, depresyon,
– Testislerin boyutlarının küçülmesi,
– Azalmış sperm üretimi,
– Karaciğer ve böbrek fonksiyonlarında azalma,
– Göğüslerde büyüme,
– Vaktinden evvel oluşan kellik,
– Prostat bezinin genişlemesi,
Bu etkiler uzun kullanımda kalıcı olabilir.
Anabolik ajanların büyüme çağındaki çocuklarda kullanımının etkileri
– Vücut ve yüzde oluşan akneler,
– Kemiklerdeki kıkırdak dokusunun erken sertleşmesi sonucu boyda uzamanın ve büyümenin durması.
Karaborsa ilaç alımı hakkında ne söylenebilir?
IOC tarafından yasaklanmış maddelerin çoğu karaborsada bulunabilir. Yapılan araştırmalar, satılan bu ilaçların toksik olan diğer maddelerle karıştırılarak satıldığını göstermektedir.
Bir kişinin anabolik ajanları kullandığını nasıl anlayabilirsiniz?
Anabolik steroidler, kullananların görünümlerinde ve davranışlarında belirgin değişiklikler yaratmaktadır. Bu değişiklikler şunlardır:
– Vücut ağırlığının hızla artması,
– Akne,
– Şişkin ve kabarık yüz,
– Sarılık (sarımsı gözler),
– Anormal göğüs gelişimi (erkeklerde),
– Erkeksi karakter gelişimi (bayanlarda)
Davranışlarda:
– Ruh halinde dalgalanmalar, saldırganlık ve sinirlilik,
– Steroid kudurganlığı olarak bilinen aşırı saldırganlık
Testosteron kullanımını saptama olanağı var mıdır?
Bazı sporcular, güç arttırdığı ve daha iyi performansa neden olduğu inancı ile testosteron kullanmaktadırlar. Bu nedenle, herhangi bir sporcunun idrar numunesinde testosteron veya onun atılım ürünlerini, kabul edilen sınırın üzerinde gösteren analiz bulguları pozitif olarak değerlendirilmektedir.
Diüretik nedir?
Diüretikler, böbrek üzerinde etkili olan ve fazla miktarlarda suyun vücuttan atılmasına neden olan bir ilaç grubudur. Bunlar genellikle sporcular tarafından, belirli ağırlık sınıflarına girebilmek için (örneğin güreş, boks v.b) geçici ağırlık kaybı ve diğer bileşikler ile ilaçların vücuttan atılmalarını sağlayarak doping testlerinden kaçmak amacıyla kullanılmaktadır.
Diüretikler neden yasaklıdır?
Diüretikler, kullanımları sonucu ortaya çıkabilecek sağlık risklerine ek olarak, idrar numunelerinin seyretilmesi veya daha düşük ağırlık sınıflarında yarışmak amacıyla kilo kaybında kullanılabildiği için yasaklanmıştır. Ayrıca diüretiklerin kullanımı, hakça bir yarışmada sporun ruhuna aykırı olduğu için de yasaktır.
Diüretikler vücuda nasıl zararlı olabilir?
Diüretiklerin kullanımı, dehidratasyona, kas zayıflamasına, kramplara, kan basıncının düşmesine ve elektrolit dengesizliğiyle oluşan kalp düzensizliklerine neden olabilir. Diüretikler, sporcuların sıcaklığı tolere etme yeteneklerini etkileyebilirler.
PEPTİD HORMONLAR VE BENZERLERİ
Peptid hormonlar ve benzerleri nelerdir?
Peptid hormonlar ve benzerleri, büyüme, cinsel davranışlar, ağrıya karşı duyarlık ve davranış gibi çeşitli bedensel fonksiyonların uyarılmasında bir organdan diğerine mesaj iletimi görevini yerine getirmektedir. Benzerleri ise kimyasal olarak üretilmiş ilaçlar olup, doğal olarak vücutta oluşan peptid hormonlar ile benzer etkileri bulunmaktadır. Peptid hormonları; insan koryonik gonadotropin, adreno kortikotropin, insan büyüme hormonu ve eritropoietindir.
İnsan Koryonik Gonadotropin (HCG)’in etki ve yan etkileri nelerdir?
Erkeklerde HCG’nin verilmesi, vücuttaki androjenik steroidlerin normal düzeylerinde artışa yol açar ve bu, testosteronun verilmesiyle aynı etkiyi gösterir. HCG’nin kullanımı, baş ağrısı, sinirlilik, depresyon, yorgunluk ve jinekomastiye (erkeklerde meme büyümesi) neden olabilir.
Adreno Kortikotropin (ACTH)’in etki ve yan etkileri nelerdir?
ACTH, sporcular tarafından vücutta doğal olarak üretilen kortikosteroidlerin düzeylerini arttırmak ve öfori sağlamak amacıyla kullanılır. Kortikosteroidlerin, tropikal kullanımlarına izin verilir. ACTH’in başka herhangi bir yolla verilmesi ise kortikosteroidlerin ağızdan (oral), damar içine (i.v.) veya kas içine (i.m.) uygulanmalarıyla aynı olarak kabul edilmiş ve bu nedenle yasaklanmıştır.
İnsan büyüme hormonu (HGH) nedir?
Alındığında yan etkileri nelerdir?
İnsan büyüme hormonu, metabolizma ve kas yapımını etkileyen ve doğal olarak oluşan bir maddedir. Bununla birlikte bu ilacın kullanımı ile ilgili tehlikeli yan etkileri bulunmaktadır. Aşırı HGH kullanımı, deride kalınlaşma, kulaklar, el ve ayak parmaklarında büyüme, içorganlarda genişleme, kemik ve yüz hatlarının büyümesindeki bozulma ile karakterize dilebilen akromegaliye neden olabilir. HGH; diyabete, kalp ve tiroid hastalığına, menstrual düzensizliklere, seksüel istek azalmasına, iktidarsızlığa ve yaşam sürecinin kısalmasına neden olabilir.
Eritropoietin nedir? Yan etkileri nelerdir?
Eritropoietin hormonu (EPO) böbrekler tarafından salınır ve kırmızı kan hücrelerinin üretimini uyarır. Topta, EPO’nun sentetik şekli, böbrek orijinli anemili hastaların tedavisinde kullanılır. Kan dopingi gibi EPO, bazı sporcular tarafından da yanıklılık sporlarında, kırmızı kan hücrelerinin sayısını ve buna bağlı olarak kaslara oksijen taşımını arttırdığı için kullanılmaktadır. Enjekte edilebilen EPO’nu kullanımı, kan pıhtılaşması, felç ve kalp hastalıkları riskinin artması gibi ciddi sağlık riskleri taşımaktadır. Eğer aynı iğneyi birden fazla sporcu kullanmışsa, sarılık (hepatit) ve AIDS gibi enfeksiyon hastalıklarının bulaşma riski vardır.
YASAKLANMIŞ DOPİNG YÖNTEMLERİ
Kan dopingi nedir?
Kan dopingi, kan ve kan ürünlerinin, kanın oksijen taşıma kapasitesini ve dolayısıyla aerobik atletik perfonmansı arttırmak amacıyla damardan verilmesi yöntemine verilen isimdir. Kan dopingi için kullanılan kan, sporcunun kendi kanı olabileceği gibi başkasına da ait olabilir.
Sporda kan dopingi neden yasaklanmıştır?
Tıpta kırmızı kan hücrelerinin transfüzyonu, ani kan kaybı ve ileri anemilerin tedavisinde gerekli bir işlemdir. Atletik performansın arttırılması için sporculara damardan kan verilmesi, spor ahlakına aykırıdır. Kan dopingi aynı zamanda tehlikeli sağlık problemleri de oluşturmaktadır. Bunlara örnek olarak; allerjik etkiler (kızarıklık, isilik, ateş v.b.), eğer yanlış tip ya da test edilmemiş kan kullanıldıysa sarılık, kan dolaşımının bozulması, kanın pıhtılaşması, metabolik şok, sarılık, ve AIDS gibi enfeksiyon hastalıklarının bulaştırılması verilebilir.
İğnelerin birden fazla kişi tarafından kullanılmasının tehlikelerinelerdir?
Sarılık ve AIDS gibi enfeksiyon hastalıklarına yakalanma riski, iğnenin birden fazla kişi tarafından kullanılmasıyla artmaktadır. “Crack kokain” ve eroinin enjeksiyonu için geçerli olan bu olay, steroid ve kan dopingindeki enjeksiyon ile de görülür.
KULLANIMI KISITLI OLAN DOPİNG MADDELERİ
ALKOL
Alkol yasaklı mıdır?
Alkol, yasaklı olmamasına karşın ulusal ve uluslar arası federasyonların isteği üzerine, örneğin eksrim ve pentatlon gibi spor dallarında sporcularda alkol düzeyi ölçülebilir.
MARİHUANA
Marihuana yasaklı mıdır?
Marihuana, IOC tarafından kısıtlı kullanımı olan maddeler sınıfında olup, Türkiye’de kullanımı kanuni açıdan yasaktır. Bazı spor dallarında ulusal ve uluslar arası federasyonların isteği üzerine kontrol edilebilir.
LOKAL ANESTEZİKLER
Lokal anesteziklerin kullanımı yasak mıdır?
Lokal anesteziklerin kullanımı için bazı kısıtlamalar bulunmaktadır. Ancak aşağıdaki koşullar yerine getirildiği zaman kullanılabilirler:
– Kokain dışında prokain, ksilokain, karbokain ve benzer aneljezikler kullanıldığında,
– Lokal enjeksiyon uygulandığında (i.v. enjeksiyona izin verilmemektedir),
– Uygulanan ilaçların içinde epinefrin gibi vazokonstrüktörler bulunmadığı durumlarda,
– Tıbbi olarak kullanımı yazılı bir belge ile kanıtlandığı durumlarda.
KORTİKOSTEROİDLER
Kortikosteroidlerin kullanımında sınırlamalar var mıdır?
Evet. Kortikosteroidlerin tedavi dışı kullanımlarının artması nedeniyle kısıtlı olarak kullanımına gerek bulunmaktadır. Tıpta kortikosteroidler başlıca, öfori sağlamak ve ağrı gidermek için, antienflamatuvar ilaç olarak kullanılmaktadır. Kortikosteroidlerin kullanımı; yüzeysel (topikal) uygulama, (kulak, göz ve deri) solunum yolu ile (inhalasyon) uygulanması, (astım, allerjikrinit) lokal ve eklem içine (intraartiküler) enjeksiyon dışında, yasaklanmıştır. Bundan dolayı, kortikosteroidlerin ağızdan, kas veya damar içine enjeksiyon ile kullanımı izinli değildir. İzinli bazı antienflamatuvar ilaçların isimleri ise Doping Kontrol Merkezi’nden elde edilebilir.
BETA-BLOKÖRLER
Beta-blokörler nelerdir?
Beta-blokörler, kalp hastalıklarında kullanılan kan basıncını düşürüp kalp atışlarını azaltan ilaçlardır. Bu ilaçlar, aynı zamanda migren tedavisinde ve el titremelerinin önüne geçilmesinde kullanılır.
Beta-blokörlerin kullanımı nedene kısıtlanmıştır?
Atıcılık ve okçuluk gibi spor dallarında kolun sallanmaması ve parmakların titrememesi önemli olup, beta-blokörler kalp atış hızını düşürerek bu problemlerin ortadan kaldırılmasını sağlamaktadır. Bu da hakça bir yarış kavramına karşıdır.
Beta-blokörler nasıl zararlı olabilirler?
Sporcunun dayanıklılık performansını azaltıcı etkisinin yanı sıra, beta-blokörlerin kullanılması sonucu kalp hastalıkları, astım,depresyon, uykusuzluk ve cinsel problemler ortaya çıkmaktadır.
ASTIM VE NEFES AÇICI İLAÇLAR
Astım ve nefes açıcı ilaçların kullanımı kısıtlı olduğuna göre, astımiçin ne kullanılabilir?
Astıma karşı kullanılacak ilaçlarda dikkatli olunmalıdır. Bir çok astım ilacı içerisinde kullanımı yasak olan uyarıcı türde ilaçlar bulunmaktadır. Bunun için astım ilacı kullanılmadan önce IOC tarafından yayınlanan ilaç listesi kontrol edilmelidir. Ayrıca astım olduğu yazılı bir şekilde kanıtlanan sporcular aerosol tipi salbutamol ve terbutalini kullanabilirler.
KULLANIMI İZİNLİ OLAN MADDELER, VİTAMİNLER VE MİNERALLER
Vitaminler ve mineraller yasaklı mıdır?
Vitaminler ve mineraller yasaklı değildir. Ancak bunları çok miktarda kullanan sporcuların çıkabilecek sağlık problemlerine dikkat etmeleri gerekmektedir. Sağlıklı bir beslenme ile sporcuların çoğu gerekli besinleri alabilirler. Kötü bir diyet ile beslenen sporcuya ne kadar vitamin ve mineral verilirse verilsin, yeterli olamamaktadır. Bu nedenle sporcunun, sağlıklı beslenme konusuna dikkat etmesi gerekmektedir.
Vitamin B-15 nedir?
Bazı insanlarda Vitamin B-15’in (pangomik asit veya DMG) kaslara oksijen taşınmasını çoğalttığı ve dolayısıyla atletik performansın arttırılmasına yardımcı olduğu doğrultusunda bir kanı vardır. Ancak bunun bilimsel bir dayanağı bulunmamaktadır.
BİTKİSEL ÜRÜNLER
Bitkisel ürünler yasaklı mıdır?
Bazı bitkisel ürünler yasaklı maddeleri içermektedir. Yasaklı maddeleri içeren bu bitkiler (bazı bitki çayları gibi) yasaktır. Bu nedenle genelde Uzak Doğu kökenli bitkisel çayların kullanılmadan önce ne tip etken madde içerdikleri kontrol edilmeli veya Doping Kontrol Merkezi’ne sorulmalıdır.
AMİNO ASİTLER VE PROTEİNLER
Amino asitler yasaklı mıdır?
Hayır, yasaklı değildir.
Amino asitler ve proteinler performansı arttırırlar mı?
Bazı sporcular, amino asit ürünlerini, kaslarını geliştirdiği inancı ile almaktadırlar. Ancak bu iddiayı destekleyecek bilgiler bulunmamaktadır. Kas proteinlerinin sentezi, yüksek protein diyeti veya daha fazla miktarda alınan amino asit alımı ile artmaktadır.Yüksek proteinli diyetler veya aminoasit preparatları ile alınan fazla protein enerji olarak kullanılmakta veya yağ olarak depolanmaktadır.İyi düzenlenmiş bir diyet, birçok sporcuya yeterli proteini sağlayabilmektedir.
Seçici östrojen reseptörümodülatörleri (SERM’ler)aşağıdakileri kapsar, fakatbunlarla sınırlı değildir:
raloxifene, tamoxifen, toremifene.
3. Diğer anti – östrojenik maddeler,
aşağıdakileri kapsar, fakat bunlarla sınırlı değildir: clomiphene, cyclofenil, fulvestrant.
4. Miyostatin işlev(ler)ini modifiye eden maddeler
aşağıdakileri kapsar, fakat bunlarla sınırlı değildir:
miyostatin inhibitörleri.
5.Metabolik modülatörler:
a) insülinler
b) Peroxisome Proliferatör Aktif Receptör
δ (PPARδ)agonistleri
(örn.GW 1516),PPARδ-AMP-
aktif protein kinas (AMPK) aksis agonistleri
(örn. AICAR)
S5. İDRAR SÖKTÜRÜCÜLER VE DİĞER MASKELEYİCİ
MADDELER
Maskeleyici maddeler yasaklanmıştır. Bunlar aşağıdakileri
kapsar:
İdrar Söktürücüler, desmopressin, plazma genişleticiler ( örn.Gliserol; intravenöz olarak albümin, dekstran, hidroksietil nişasta [ hydroxyethyl starch ] ve mannitol verilmesi ) probenesid ; ve benzer biyolojik etkilere sahip diğer maddeler. Felypressin’in dentala nastezide lokal olarak uygulanması
yasaklanmamıştır.
İdrar Söktürücüler
aşağıdakileri kapsar:
Acetazolamide, amiloride, bumetanide, canrenone,
chlorthalidone, etacrynic acid, furosemide,
indapamide, metolazone, spironolactone, tiyazidler
(örn.bendroflumethiazide, chlorothiazide,hydrochl orothiazide), triamterene , ve benzer kimyasal
yapıya veya benzer biyolojik etkilere sahip diğer maddeler
( yasak olmayan drosperinone, pamabrom ile topikal dorzolamine ve brinzolamide dışında ).
Müsabaka içi ya da dışında, kurallara uygun şekilde, idrar söktürücü ya da diğer maskeleyici maddeler ile birlikte alınan ve eşik değerine sahip maddeler için (örn. Formoterol, salbutamol,cathine, ephedrine,
methylephedrine ve pseudoephedrine) , idrar söktürücü ve diğer maskeleyici madde için
alınması gereken Tedavi Amaçlı Kullanım İstisnasına ek olarak bu tedaviye özgü (spesifik) bir Tedavi Amaçlı Kullanım İstisnası izni
alınması gereklidir.
*
*Açıklama: Maskeleyici ajanların kullanılması Tedavi Amaçlı
Kullanım İstisnası (TAKİ) iznine tabidir.
Yukarıda ismenanılan,kullanım dozuna bağlı olarak belli bir eşik değerin
üzerindetespit edilmesi halinde ihlal oluşturan maddelerin
izinli bir maskeleyici ajanla birliktekullanılmaları
durumunda ; bu , eşiğe bağlı ihlal oluşturan maddeler için de ayrıca bu maddelere ait bir TAKİ izni gerekir.
YASAKLI YÖNTEMLER
M1.
KAN VE KAN BİLEŞENLERİNE MÜDAHALE
Aşağıdakiler yöntemler yasaklanmıştır:
1.Herhangi bir miktarda otolog, homolog ya da
heterologkan veya herhangi bir kaynaktan elde
edilmiş eritrosit ürünleri
nin kan dolaşım sistemine
uygulanması ya da yeniden verilmesi.
2.Tamamlayıcı (supplemental)
oksijen verilmesininharicinde, Oksijenin alımını, taşınmasını ve dağılımını
yapay olarak artıran, aşağıdakileri kapsayan, fakat bunlarla sınırlı olmayan yöntemler;
perflorokimyasallar, efaproksiral (RSR13) ve modifiye edilmiş hemoglobin ürünleri (örn. hemoglobin temelli, kan yerini tutan ürünler, mikrokapsüllenmiş hemoglobin ürünleri) uygulanması.
3. Fiziksel ya da kimyasal olarak kan ya da kanbileşenlerinin damar içinde her türlü manipulasyonu
.
M2. KİMYASAL VE FİZİKSEL MÜDAHALE
Aşağıdakiler yöntemler yasaklanmıştır:
1.Doping Kontrolleri
sırasında alınan Örnekler’in geçerliliğini ve bütünlüğünü bozmak amacıyla
Hile Yapmak veya hile yapmaya teşebbüs etmek . Bunlar, başkasının idrarını kullanma ve/veya idrar
değiştirme, ve/veya saflığını bozma (örn.proteazlar) gibi işlemleri kapsar, ancak bunlarla sınırlı değildir.
Hastane ortamında yapılan veya klinik incelemelerdeuygulananların dışında
6 saatlik sürede 50 mililitreden fazla damar içine infüzyon ve/veya enjeksiyonlar
.
M3. GEN DOPİNGİ
Sportif performansı artırma olasılığı bulunan aşağıdakiler
yasaklanmıştır:
1.Nükleik asit lerin ya da nükleik asit analoglarının, bunların polimerlerinin transferi;
2-Normal ya da genetik olarak modifiye edilmiş hücrelerin kullanımı;
MÜSABAKA SIRASINDA KULLANIMI YASAKLI MADDELER VE YÖNTEMLER
Yukarıda tanımlanan S0’dan S5’eve M1’den M3’e
kadar olan kategorilere ek olarak, aşağıdaki
kategorilerin müsabaka sırasında kullanımı
yasaklanmıştır.
YASAKLI MADDELER
S6. UYARICILAR
Topikal kulanım için üretilmiş imidazol türevleri ve 201
3İzleme Programı* kapsamında bulunan uyarıcılar hariç, tümuyarıcılar bütünoptik izomerleri (örn. d-ve ı-) dahil olmaküzereyasaklanmıştır.
Uyarıcılar aşağıdakileri kapsamaktadır:
a: Tanımlanmış Madde Kapsamı Dışındaki Uyarıcılar:
Adrafinil; amfepramone; amiphenazole;
amphetamine; amphetaminil; benfluorex;
benzphetamine; benzylpiperazine; bromantan;
clobenzorex; cocaine; cropropamide; crotetamide;
dimethylamphetamine; etilamphetamine;
famprofazone; fencamine; fenetylline; fenfluramine;
fenproporex; furfenorex; mefenorex;
mephentermine; mesocarb; methamphetamine(d-);p-methylamphetamine;methylenedioxyamphetamine;
methylenedioxymethamphetamine; modafinil;norfenfluramine; phendimetrazine; phenmetrazine;phentermine; 4-
phenylpiracetam (carphedon);prenylamine; prolintane.
Bu listede belirtilmeyen uyarıcılar Tanımlanmış Madde
Kapsamında değerlendirilir.
b: Tanımlanmış Madde Kapsamındaki Uyarıcılar:
Adrenaline**
; cathine***
; ephedrine****
; etamivan;etilefrine; fenbutrazate; fencamfamin; heptaminol;isometheptene; levmetamfetamine; meclofenoxate;
methylephedrine
****
; methylhexaneamine
(dimethylpentylamine); methylphenidate;
nikethamide; norfenefrine; octopamine; oxilofrine
(methylsynephrine)
; parahydroxyamphetamine;
pemoline; pentetrazol; phenpromethamine;
propylhexedrine; pseudoephedrine*****
; selegiline;sibutramine; strychnine; tuaminoheptane;
veya benzerkimyasal yapıya ya da benzer biyolojik etkilere sahip diğer
maddeler.
*
2013
İzleme Programı kapsamına dahil edilmiş olan
aşağıdaki maddeler (bupropion, kafein,nikotin,fenilefrin, fenilpropanolamin, pipradol, sinefrin)
Yasaklı Maddekabul edilmemektedir.
**
Adrenalin in lokal uygulanması(örn. nazal,oftalmlojik) ya da lokal anastesik maddelerle beraber
uygulanması yasaklanmamıştır.
***
Kathin, idrardaki konsantrasyonunun mililitrede 5
mikrogramdan daha fazla olması durumunda
yasaklanmıştır.
****
Efedrin ve metilefedrin in her biriidrardakikonsantrasyonu mililitrede 10 mikrogramdan daha
fazla olması halinde yasaklanmıştır.
*****
Pseudo ephedrine idrardaki konsantrasyonunun mililitrede 150 mikrogramdan daha fazla olması
durumunda yasaklanmıştır.
S7. NARKOTİKLER
Aşağıdakiler yasaklanmıştır:
Buprenorphine, dextromoramide, diamorphine(eroin), fentanyl ve türevleri, hydromorphone,
methadone, morphine, oxycodone, oxymorphone,pentazocine, pethidine.S8. KANNABİNOİDLER
Doğal (örn., cannabis, haşhiş, marihuana, esrar) ya dasentetik delta 9
–
tetrahydrocannabinol (THC) ve kannabi mimetikler ( örn. “Spice” , JWH018, JWH073 , HU – 210 ) yasaklanmıştır.
S9. GLUKOKORTİKOSTEROİDLER
Ağızdan alınan, rektal, damar içine veya kas içine
uygulanan tüm glukokortikosteroidler yasaklanmıştır.
BAZI ÖZEL SPORLARDAKULLANIMIYASAKLI MADDELER
P1. ALKOL
Alkol (etanol), aşağıdaki sporlarda sadeceMüsabakaSırasındayasaklanmıştır. Tespiti, nefes ve/veya kan analizi ile belirlenecektir. Doping ihlal eşiği (hematolojik değerler)
0,10 gram/Litredir.
Havacılık (FAI)
Okçuluk (FITA)
Otomobil
Karate (WKF)
Motorsiklet (FIM)
Sürat tekneciliği (UIM)
P2. BETA
BLOKE EDİCİLER
Aksi belirtilmedikçe beta bloke ediciler, aşağıdaki spor
dallarında sadece
Müsabaka Sırasında
yasaklanmıştır.
Okçuluk (FITA) (MüsabakaDışındada yasaklanmıştır)
Otomobil (FIA)
Bilardo (Bütün Dalları)
(WCBS)
Dart (WDF)
Golf (IGF)
Atıcılık
(ISSF,IPC) (MüsabakaDışındadayasaklanmıştır)
Kayak/snowboard (FIS) kayakla atlama, serbest stil
takla atma/yarım silindir ve snowboard yarımsilindir/big air
Beta
–
bloke ediciler, aşağıdakileri kapsar, fakat bunlarla
sınırlı değildir:
Acebutolol,alprenolol, atenolol, betaxolol, bisoprolol,bunolol, carteolol, carvedilol, celiprolol, esmolol,labetalol, levobunolol, metipranolol, metoprolol,nadolol, oxprenolol, pindolol, propranolol, sotalol,timolol.
2013İZLEME PROGRAMI*
Aşağıdakimaddeler 2012İzleme Programına alınmıştır:
1. Uyarıcılar:
Sadece müsabaka sırasında:
Bupropion, kafein,
nikotin,
fenilefrin,
fenilpropanolamin, pipradol,
Psödoefedrin (< 150mikrogram/mililitre), sinefrin
2. Narkotikler:
Sadece müsabaka sırasında:
Hydrocodone,
Morfin/kodein oranı;
tapentadol;tramadol.
3.Glukokortikoidler:
Sadece müsabaka haricinde
* Dünya Dopingle Mücadele Kuralları (World Anti
–
Doping Code ) (Madde 4.5) şunu belirtmektedir: “WADA, yasaklılar
listesinde bulunmayan ancak sporda kötüye kullanılma
olasılığı bulunan bazı maddeleri tespit etmek amacıyla, imza
sahibi taraflar ve hükümetlere danışarak bir izleme programı oluşturacaktır.”
2013 Yasaklılar Listesi
Başlıca Değişiklikler ve Açıklayıcı Notların Özeti
HER ZAMAN YASAK MADDE VE YÖNTEMLER (YARIŞMA İÇİ VE DIŞINDA)
YASAKLI MADDELER
S0: Onaylanmamış Maddeler
•
Veteriner ürünlerinin yalnızca insani kullanım için
onaylanmayan maddeleri işaret ettiği açıklığa
kavuşturulmuştur.
S1. Anabolik Maddeler
• IUPAC isimleri, IUPAC’ın yardımıyla tekrar gözden geçirildi
ve şu maddeler için uygun değişiklikler yapıldı:
danazol ([1,2]oxazolo[4′,5′:2,3]pregna-4-en-20-yn-17α-ol)
ethylestrenol (19-norpregna-4-en-17α-ol)
furazabol (17α-methyl[1,2,5]oxadiazolo[3′,4′:2,3]
-5α-androstan-17β-ol)
methasterone (17β-hydroxy-2α,17α-dimethyl-5α-androstan-3-one)prostanozol(17β-[(tetrahydropyran-2-yl)oxy]
-1’H-pyrazolo[3,4:2,3]-5α-androstane)tetrahydrogestrinone(17-hydroxy-18a-homo-19-nor-17α-pregna-4,9,11
-trien-3-one)trenbolone (17β-hydroxyestr-4,9,11-trien-3-one)prasterone (dehydroepiandrosterone, DHEA, 3β-hydroxyandrost-5-en-17-one).
Etiocholanolone, testosteron metabolitin bir örneği olarak S1.b bölümüne eklenmiştir.
INN eğer varsa kullanılacak; IUPAC nomenklatür ise daha açık bir netlik için gerektiğinde kul
lanılacak; yaygın isimler faydalıgörüldüğü yerlere eklenecektir.
S2. Peptit Hormonları, Büyüme Faktörleri ve İlgili Maddeler
• İnsülinler S4.5.a (Metabolik Modülatörler)’ya taşınmıştır;
zira burası hareket mekanizmalarına dayalı olarak dahauygun bir kategori olarak görülmüştür. Exenatide ve
liraglutide dahil diğer antidiyabetik ilaçlar yasak değildir.
Trombositten Zengin Plazma(PRP: Platelet Rich Plasma)preparatları, bupreparatların
büyüme faktörlerini içermelerine karşın, performans artışıamacıyla bu yöntemlerin kullanımının mevcut bir kanıtı olmadığıgörüşünün ardından daha önce Liste’den çıkarılmıştır. Bir
takım büyümefaktörlerinin varlığına rağmen, PRP üzerine mevcut çalışmalar iyileştirici
etki potansiyelinin ötesinde herhangi bir performansartışı potansiyeli
ortaya koymamaktadır. Bireysel büyüme faktörlerinin, S.2.5’te
tanımlandığı gibi saflaştırılmış maddeler olarak ayrı ayrı verildiğinde
halen yasak olduğunu dikkate alınız. PRP’nin intravenöz kullanımına M2
doğrultusunda izin verilmemektedir.
S3. Beta2
–
agonistleri:
• Formoterolün izin verilen iletim (inhalasyon) dozu, 24
saatte 45 mikrograma, buna karşılık idrar alt sınırı 40
ng/mL’ye çıkartıldı.
• Netlik sağlamak adına, tüm optik izomerler (d-ve l-) ilgili
oldukları noktalarda yasaktır.
Formoterol içeriğin solunum cihazlarında etiketlenmesinde dünya çapında
farklılıklar olduğu ve Listenin formoterolün ölçülü doza değil, iletim dozuna
işaret ettiği dikkate alınmalıdır. İletim dozu, ağızlıktan çıkan ve solunuma
uygun durumda bulunan
dozdur. Örneğin 12 mikrogram formoterol içerir
olarak etiketlenen bir Symbicort
Turbuhaler
/Turbohaler
hastaya her
inhalasyonda
~9 mikrogram iletir. Eğer günde iki kez ikiinhalasyon(yani 48mikrogram)uygulanıyorsa, iletim dozu 36 mikrogram olup, bu daçoğuülkede onay verilen maksimum günlük dozdur. Bazı ülkelerde astım
krizlerinin tedavisine yönelik geçici ara sıra kullanım izin verilen maksimum
iletim dozu 24 saatte 54 mikrogramdır.
Formoterolün bir Aerolizer
cihazıyla iletildiği durumlarda, çalışmalardozun %60-85’inin iletildiğini göstermiştir.
WADA,bu ürünlerin uygun idrar alt sınır seviyelerini belirlemek için diğer iki beta-2-
agonistlerini değerlendirmeye devam etmektedir. İzin verilen dozaja bakılmaksızın, tüm
sporcular kendilerine en uygun t
edavinin yapılmasını sağlamak için uygun tıbbi tavsiye
arayışına girmeye teşvik edilmektedir. Beta-2-agonistlerine ilişkin daha fazla bilgi almak
için, Astım hakkındaki Yardım TUE Komiteleri’ne Tıbbi Bilgi belgesine başvurunuz.
S4. Hormon ve Metabolik Modülatörler
• Insülinler S4.5.a kapsamına dahil edilmiştir (yukarıda yer
alan S2’ye bakınız).
S5: İdrar Söktürücüler ve Diğer Örtücü Maddeler
• Felypressinin “lokalkullanılması”, netlik sağlamak adına“lokaluygulama”yaçevirilmiştir.
• Morfin,Liste’deki alt sınırlara tabi bir madde olmadığından
son paragraftan çıkarılmıştır, bu nedenle bir TUE’nin daimayarış içinde
kullanılması gerekecektir.
YASAKLANMIŞ YÖNTEMLER
M1. Kan ve kan bileşenlerinin manipülasyonu
• Bu bölümün başlığı ve içeriği, kan ve kan bileşenlerinin
her türlü manipülasyonunu kapsamak üzere değiştirilmiştir.
Bunun sonucunda M2.3 silinerek bu düzeltilmiş kategoriyedahil edilmiştir.
M2. Kimyasal ve Fiziksel Manipülasyon
• M2.3 silinerek M1’in anlatımına dahil edilmiştir.
M3. Gen Dopingi
• Gen Dopinginin daha açık bir tanımını oluşturabilmek için,
M3.1 başka şekilde ifade edilmiştir.
YARIŞ İÇİNDE YASAKLI MADDE VE YÖNTEMLER
S6: Uyarıcı Maddeler:
• Netlik sağlamak adına, tüm optik izomerlerin (d-ve l-)ilgili
oldukları noktalarda yasaklandığı teyit edilmiştir.
Hatırlatmak amacıyla, bazı uyarıcı maddeler birtakım başka
isimler altında bulunabilir; örneğin “methylhexaneamine” bazen
dimethylamylamine, pentylamine, geranamine, Forthane, 2
methylhexane, geraniyum kökü özü veya geraniyumyağı olarak sunulabilir.
• Bir diğer örnek de oxilofrine için farklı bir isim olarak
eklenen methylsynephrinedir.
BAZI ÖZELSPORLARDA YASAKLANAN MADDELER
P2. Beta
–
bloklayıcılar
• Havacılık(FAI), Boules (CMSB),
Briç (FMB), Dokuz Kuka ve
On Kuka Bowling (FIQ) ve Motorbot (UIM), beta-bloklayıcıların yasaklandığı sporlar listesinden çıkarılmıştır.
WADA, ilgili federasyonlar ve diğer ilgililerle birlikte belli başlısporlarda beta-bloklayıcıların yasaklanmasını yenidendeğerlendirmeye devam etmektedir. Bu durum, bu bölümden beşsporun daha çıkarılmasına yol açmıştır.
İZLEME PROGRAMI
• Potansiyel kötüye kullanım örneklerini belirlemek adına,
aşağıdakiler İzleme Programı’na eklenmiştir:
• Yarış içinde: tapentadol.
2013 Yasaklılar Listesi’ne İlişkin
Sorular & Cevaplar
2013 listesinde 2012 versiyonuna kıyasla dikkate değer ne
tür değişiklikler yapıldı?
Yasaklı Yöntemlere ilişkin bölümün başka şekilde ifadesi:
Bölüm M1’i kan ve kan bileşenlerinin her çeşit manipülasyonunu
içermesi için daha kapsamlı hale getirmek adına, Bölüm M1’in
başlık ve içeriği değiştirilmiştir.
M1’in başlığında şu anda ‘Kan ve Kan Bileşenlerinin
Manipülasyonu’ yazılı olup; M2.3 silinerek,
M1.3’e bu maddenin
düzeltilmiş yeni haliyle “kan ve kan bileşenlerinin fiziksel veya
kimyasal yollarla intravasküler manipülasyonunun her şekli”
yazılmak suretiyle dahil edilmiştir.
Gen dopingini kapsayan M3 Bölümü de bu yasaklı yöntemin dahaaçık bir tan
ımını sunmak amacıyla başka şekilde ifade edilmiştir.
Beta Blokerler
Confédération mondiale des sports de boules (CMSB), Fédération
Internationale des Quilleurs (FIQ)veUnion Internationale
Motonautique (UIM)’in talebi üzerine, beta blokerler artık boules,dokuz kuka ve on kuka bowling ve motorbot sporları için yasak olmayacak.
Uyarıcı Maddelerin Açıklaması
Daha net bir açıklama sağlamak için, Uyarıcı Maddelere yönelik
Bölüm 6’da tüm optik izomerlerin yasaklandığı vurgulanmıştır.
İzleme Programı
Potensiyel kötüye kullanım örneklerini ortaya koymak adına,
“tapentadol” 2013’te müsabaka içi uyuşturucular kapsamında İzleme
Programı’na eklenmiştir.
Methylhexaneamine’in Durumu Nedir?
Zaman zamandimethylamylamineolarak da sunulanmethylhexaneamine
(MHA),
Bölüm 6.b kapsamında “tanımlanmış”bir uyarıcı madde olarak (specified substance) müsabaka içinde
yasaklı olarak kalmıştır.
Bu madde, en azından WADA 2004 yılında Liste’nin sorumluluğunu
üzerine aldığından beri uyarıcı bir madde olarak görülmektedir. 2011
Listesi’nde tekrar sınıflandırılarak ‘tanımlanmış madde’ halinialmıştır.Methylhexaneamine
, 1970’lerin başlarına kadar ilaç olarak satılmış
olup tedavi edici özellikleri vardır; ancak WADA’nın bilgisine göre
o zamandan beri ilaç olarak satılmamaktadır.
Clenbuterol’un Durumu Nedir?
Clenbuterol
yasaklı bir maddedir ve bu maddenin yasaklı olmadığı
bir alt sınır (eşik değer) bulunmamaktadır.
Şu anda uzman görüşlerine dayanılarak, clenbuterol için bir alt sınır
düzeyi belirtmeye yönelik bir plan yoktur.
Belli başlı durumlarda bir sporcu numunesinde düşük seviyede
clenbuterol bulunması, besin kontaminasyonu sonucu olabilir. Ne var
ki her vaka ayrıdır ve vakanın içeriğiyle birlikte tüm unsurların
dikkate alınması gerekmektedir.
Doping Yasası’na göre, vakaların sonuç yönetimi,
sporcuya yasaklı bir maddenin bedenine nasıl girmiş olduğunu
açıklama fırsatını öngörmektedir.
WADA, ülkelerle, Uluslararası Federasyonlarla ve etkinlik
organizatörleriyle düzenlenen spor müsabakaları sırasında resmi
oteller ve restoranlarda et denetimi yapılarak kontaminasyon riskini
en aza indirmek amacıyla yakın çalışmalar içindedir. Bu, esasen
WADA’nın değil resmi idarelerin çalışma alanıdır.
‘Tanımlanmış madde’ nedir?
Tanımlanmış madde,belirli koşullarda, bir sporcunun testi o madde
için pozitif çıktığında iki yıllık cezanın daha aza indirgenmesine
olanak sağlayan bir maddedir.
Bunun amacı, bir maddenin bir sporcunun bedenine kasıt olmaksızın
girme ihtimalini göz önünde bulundurarak, o
layı muhakeme edendisiplin kuruluna bir yaptırım kararı alırken daha geniş bir esneklik
sağlamaktır.
Tanımlanmış maddelerin doping amacına yönelik diğer yasak
maddelere kıyasla ciddiyetinin mutlaka daha düşük olması gerekmez.
Ayrıca, sporcuları bedenine giren tüm maddelere karşı sorumlu kılan
sıkı yükümlülük kuralının geçerliliğini hafifletmez/kaldırmaz.
Ne var ki, Dünya Anti-Doping Yasası’nın 10.4 bölümünde
özetlendiği üzere bu maddelerin doping amacıyla kullanılmadığına
dair bir açıklamanıninandırıcılığı daha büyük bir ihtimaldahilindedir.
Bu daha büyük ihtimal, steroidler ve insan büyüme hormonu gibi
belli başlı maddeler için hiçbir biçimde inandırıcı değildir ve bu
sebeple bunlar ve benzerleri, “tanımlanmış” olarak
sınıflandırılmamıştır.
Popularity: unranked [?]